Het woord kansarm is een somber woord. Het klinkt heel armoedig, alsof kansarme jongeren nutteloze en kansloze mensen zijn. Maar het gaat hier om prachtige, talentvolle mensen, ook al krijgen ze misschien niet de juiste kansen van hun omgeving. Er is al vaak uit onderzoek gebleken dat het uitmaakt waar je wieg staat. Het bepaalt wat voor kansen jij in de toekomst krijgt. Terwijl het iets is waar je zelf helemaal geen invloed op hebt. Wat veel mensen niet inzien, is dat de jongeren die misschien in een minder kansrijke wieg zijn geboren, vaak heel talentvol zijn en bereid om keihard te werken. Vaak zelfs veel harder dan de gemiddelde Nederlander.
Nadat ik met mijn gezin als kind vanuit Irak hier naartoe ben gekomen, heb ik elke kleine deuropening die op mijn pad kwam open getrapt. Ik was vastberaden om elke kans te grijpen. En dat zie ik over het algemeen ook terug bij kansarme jongeren. Als ze er eentje krijgen, dan gaan ze er 150 procent voor.
Veel jongeren hebben een sterke intrinsieke motivatie om uit die vicieuze cirkel te komen waar je als familie in komt op het moment dat je om welke reden dan ook achtergesteld wordt. Omdat je een migratieachtergrond hebt, bijvoorbeeld, of als je ouders van een uitkering leven. Op dat moment zal je tegen de stroom in moeten zwemmen. Het zal je niet komen aanwaaien, dus zwemmen met de stroom mee zit er niet in. Je zal bijvoorbeeld als kind met een migratieachtergrond waarschijnlijk sneller ondergeadviseerd worden op school. Als het je dan toch lukt om het tot de universiteit te schoppen, dan vergt dat behoorlijk wat intrinsieke motivatie.
Ik heb het geluk gehad om niet ondergeadviseerd te worden, maar ik heb wel altijd keihard moeten bikkelen met bijbanen om de kosten van mijn opleiding te kunnen dragen. Ik heb van jongs af aan geleerd om heel hard te werken, en om oplossingen te bedenken voor problemen waar mijn klasgenoten nooit mee te maken kregen. Ik kocht bijvoorbeeld geen boeken, die waren duur. Dus ik moest zorgen dat ik zonder boeken toch kon slagen, door als eerste bij de bieb te zijn om het boek daar te kunnen lezen, en door altijd als eerste in de les te zitten. Ook voor andere jongeren bij wie het niet allemaal komt aanwaaien, geldt dat ze van jongs af aan leren om hard te werken en creatief met problemen om te gaan.
Divers bedrijf profiteert van bredere blik
Een andere manier waarop kansarme jongeren een toegevoegde waarde kunnen zijn, is met hun blik. Juist omdat zij vaak minder kansen krijgen, kunnen zij dingen bekijken vanuit een andere invalshoek, en een ander perspectief. Als werknemer voor een bedrijf kan dat heel waardevol zijn. Er is ook uit onderzoek gebleken dat diverse teams beter werk leveren.
Ik denk ook dat de waarde van een factor als taal vaak onderschat wordt. Veel mensen met een migratieachtergrond spreken meerdere talen. Dat is volgens onderzoek goed voor het brein, maar daarnaast kan het veel kansen bieden voor een bedrijf. Je kunt mogelijk een heel nieuwe markt openen.
Rijker met diversiteit
Het is voor mij belangrijk de angel uit de term ‘kansarm’ te halen. Ik vind het over het algemeen ook niet prettig om mensen een label op te plakken. Alleen als iemand zichzelf een label heeft opgeplakt. Maar bij kansarme jongeren gaat het om situaties waar ze zelf niet de oorzaak van zijn. Kansarm is een term die eigenlijk neutraal is, maar niet neutraal klinkt. We linken het vaak aan armoede, dat doe ik zelf ook, maar niet iedereen die kansarm is, komt uit een arme familie. De term roept al snel een soort stereotype beeld op.
Ik zou willen dat we niet naar mensen kijken als hokjesdenkers. We moeten iemand die anders is dan anderen zien als een verrijker. Een divers team met diverse achtergronden heeft een bredere kijk op de markt.
Als iemand die minder kansen krijgt dan een ander, mag je trots zijn op wie je bent. Je bent niet kansloos, misschien wel kansarmer dan anderen, maar niet kansloos. De sky is the limit. Wie hard werkt en creatief is, kan veel bereiken. En daar zien we gelukkig ook veel voorbeelden van terug in onze maatschappij.